تارهای صوتی (Vocal Cords) دو چین عضلانی انعطاف پذیر هستند که درون حنجره (Larynx) قرار دارند. حنجره در قسمت جلویی گردن، دقیقاً در بالای نای و پشت برجستگی حنجره ای یا همان سیب آدم واقع شده است. این تارها بخشی حیاتی از سیستم تولید صوت در بدن انسان به شمار می آیند. فهم دقیق اینکه عملکرد تارهای صوتی گلو چیست و صدا چگونه تولید می شود، مستلزم شناخت ساختار، مکانیزم و عوامل فیزیولوژیکی درگیر در این فرآیند است.
زمانی که فرد نفس می کشد، تارهای صوتی باز می مانند تا هوا آزادانه از ریه ها به نای و در نهایت به بیرون منتقل شود. اما زمانی که فرد قصد صحبت کردن یا آواز خواندن دارد، تارهای صوتی به یکدیگر نزدیک می شوند. هوای بازدمی که از ریه ها خارج می شود، با فشار به این تارها برخورد کرده و باعث ارتعاش آن ها می شود. این ارتعاش ها همان چیزی هستند که منجر به تولید صدا می گردند. فرکانس این ارتعاشات، که به تعداد لرزش ها در هر ثانیه بستگی دارد، تعیین کننده ی زیر یا بم بودن صداست.
تارهای صوتی از سه لایه اصلی تشکیل شده اند.
لایه بیرونی یا اپیتلیوم، سطح صاف و لغزنده ای است که تماس با هوای عبوری را تنظیم می کند. لایه میانی، شامل ساختارهای الاستیک و ژله مانند است که خاصیت ارتجاعی دارند. درونی ترین بخش نیز عضله ویسکولاریس است که با تغییر طول و کشش تارها، تن صدا را تغییر می دهد. تمام این لایه ها با همکاری یکدیگر، باعث تولید صدای طبیعی، پیوسته و هماهنگ می شوند.
ارتعاش تارهای صوتی به تنهایی کافی نیست.
برای آن که صدا شنیده شود، باید تقویت و شکل دهی شود. این کار در قسمت هایی مانند حلق، دهان، زبان، دندان ها، و بینی انجام می شود. این حفره ها نقش تقویت کننده (رزوناتور) را دارند. به فرآیند تولید صدا از ارتعاش تارهای صوتی اصطلاحاً فوناسیون (Phonation) می گویند. در مرحله بعد، اعضای دهانی با تغییر فرم جریان صوت، آن را به صامت ها، مصوت ها و کلمات تبدیل می کنند که به این بخش آرتیکولاسیون (Articulation) می گویند.
عوامل مختلفی بر کیفیت و عملکرد تارهای صوتی تأثیر دارند.
سن یکی از عوامل مهم است. با افزایش سن، تارهای صوتی ممکن است خاصیت کشسانی خود را از دست داده، نازک تر یا ضعیف تر شوند. نتیجه این تغییرات می تواند کاهش دامنه صدا یا خش دار شدن آن باشد. تفاوت جنسیتی نیز مؤثر است. تارهای صوتی مردان ضخیم تر و بلندتر از زنان است، به همین دلیل صداهای مردانه معمولاً بم تر هستند. در دوران بلوغ، به ویژه در پسران، تغییرات شدیدی در اندازه و ضخامت تارهای صوتی ایجاد می شود که موجب تغییر محسوس در تُن صدا می شود.
استفاده ناصحیح از صدا می تواند به ساختار تارهای صوتی آسیب برساند.
افرادی که زیاد صحبت می کنند، معلمان، خوانندگان و گویندگان تلویزیونی بیش از دیگران در معرض آسیب های صوتی هستند. فشار بیش از حد بر حنجره می تواند منجر به بروز ندول های صوتی (گره های کوچک بر روی تارهای صوتی)، پولیپ ها یا حتی خونریزی های ریز شود. استفاده بیش از حد یا نادرست از صدا همچنین می تواند منجر به لارنژیت مزمن شود که باعث گرفتگی صدا، درد گلو و خستگی صوتی می گردد.
از دیگر عواملی که بر عملکرد تارهای صوتی تأثیرگذارند، وضعیت آبرسانی بدن است.
تارهای صوتی برای عملکرد صحیح باید مرطوب باشند. کمبود آب در بدن می تواند منجر به خشکی حنجره، سختی در ارتعاش و در نتیجه کاهش کیفیت صدا شود. هوای خشک، مصرف کافئین و الکل نیز می توانند به کاهش رطوبت تارهای صوتی منجر شوند. به همین دلیل توصیه می شود افراد به ویژه کسانی که از صدای خود استفاده حرفه ای دارند، روزانه مقدار زیادی آب مصرف کنند.
دخانیات یکی از مهم ترین عوامل آسیب زا برای تارهای صوتی است.
سیگار کشیدن می تواند باعث التهاب مزمن در حنجره شود و حتی در بلندمدت احتمال بروز سرطان حنجره را افزایش دهد. همچنین مواجهه مکرر با آلاینده های محیطی مانند گرد و غبار یا مواد شیمیایی تحریک کننده، در درازمدت به آسیب دیدگی دائمی تارهای صوتی منجر می شود.
از منظر فیزیولوژیکی، هر بار که صحبت می کنیم، تارهای صوتی حدود 100 تا 300 بار در ثانیه می لرزند.
این عدد در زنان معمولاً حدود 200 هرتز و در مردان حدود 125 هرتز است. کودکان به دلیل تارهای صوتی کوتاه تر، فرکانس بالاتری دارند و صدایشان زیرتر است. این ارتعاشات با سرعت و دقت فوق العاده انجام می شوند و نیازمند هماهنگی دقیق بین مغز، عصب واگ، عضلات حنجره و جریان هوا هستند.
در مواردی ممکن است تارهای صوتی به دلیل آسیب عصبی، دچار فلج یا ضعف عملکرد شوند.
در فلج تار صوتی، یکی یا هر دو تار توانایی حرکت ندارند و در نتیجه، صدا ضعیف، نفس دار و گاهی کاملاً غیرقابل فهم می شود. این نوع مشکلات معمولاً نیازمند مداخله پزشکی، گفتاردرمانی و در برخی موارد جراحی هستند.
برای حفظ سلامت تارهای صوتی، توصیه های عملی متعددی وجود دارد.
نوشیدن آب، گرم کردن صدا قبل از صحبت یا خواندن، استراحت صوتی بین استفاده های طولانی، پرهیز از زمزمه یا صحبت با صدای بسیار آرام، و خودداری از clearing throat (صاف کردن گلو) به صورت مکرر، می تواند به سلامت صدا کمک کند. همچنین در صورتی که تغییراتی در کیفیت یا تُن صدا ایجاد شد که بیش از دو هفته ادامه یافت، باید با پزشک متخصص مشورت شود.
افرادی که به صورت حرفه ای از صدا استفاده می کنند، بهتر است به کمک تمرینات آوازی، عضلات حنجره را تقویت کرده و یاد بگیرند چطور بدون فشار زیاد صحبت یا آواز بخوانند. تکنیک های نفس گیری، کنترل دیافراگم و مدیریت فشار هوا، همگی می توانند از آسیب به تارهای صوتی جلوگیری کنند.