پاپیلوماتوز حنجره (Recurrent Respiratory Papillomatosis یا RRP) یک بیماری ویروسی است که با رشد زگیل مانند ضایعات در ناحیه حنجره و تارهای صوتی مشخص می شود. این ضایعات ممکن است بر صدا، تنفس و کیفیت زندگی بیمار تأثیر بگذارند. در ادامه به این می پردازیم که پاپیلوماتوز حنجره چیست، چه علائمی دارد، چقدر طول می کشد و چگونه درمان می شود.
پاپیلوماتوز حنجره چیست؟
پاپیلوماتوز حنجره یک بیماری نادر اما مزمن است که به وسیله ویروس HPV (ویروس پاپیلومای انسانی) ایجاد می شود. این بیماری موجب رشد توده هایی خوش خیم ولی آزاردهنده روی حنجره، نای و گاهی حتی ریه ها می شود.
✳️ دو نوع اصلی این بیماری:
- پاپیلوماتوز حنجره کودکان (Juvenile-onset): معمولاً از زمان تولد یا در کودکی ظاهر می شود.
- پاپیلوماتوز حنجره بزرگسالان (Adult-onset): در سنین بالاتر، اغلب بین 20 تا 40 سالگی آغاز می شود.
علت بروز پاپیلوماتوز حنجره
پاپیلوماتوز حنجره عمدتاً توسط ویروس پاپیلومای انسانی یا HPV ایجاد می شود؛ به ویژه انواع ۶ و ۱۱ که از دسته ویروس های کم ریسک محسوب می شوند، اما در ناحیه حنجره می توانند موجب رشد ضایعات زگیل مانند شوند.
ویروس HPV؛ عامل اصلی بیماری
HPV از راه های مختلفی به بدن منتقل می شود. در بیشتر موارد، ابتلا به پاپیلوماتوز حنجره به دلیل انتقال عمودی یا تماس مستقیم با ترشحات مخاطی آلوده است.
راه های انتقال ویروس:
- زایمان طبیعی از مادر آلوده به HPV تناسلی: یکی از رایج ترین راه های ابتلا در نوزادان
- تماس جنسی دهانی بدون محافظت: در بزرگسالان، این روش یکی از مسیرهای انتقال به حنجره محسوب می شود
- تماس مستقیم و مکرر با ویروس HPV: به ویژه در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند
- ضعف سیستم ایمنی بدن: شرایطی مانند مصرف داروهای سرکوب کننده ایمنی، شیمی درمانی یا ابتلا به بیماری هایی مانند HIV، خطر بروز و عود بیماری را افزایش می دهند
علائم پاپیلوماتوز حنجره
علائم پاپیلوماتوز حنجره به شدت و محل رشد ضایعات بستگی دارد. چون این بیماری معمولاً تارهای صوتی و مجاری تنفسی فوقانی را درگیر می کند، تغییرات در صدا و تنفس شایع ترین نشانه های آن هستند. در ادامه با مهم ترین علائم بالینی این بیماری آشنا می شوید:
شایع ترین علائم پاپیلوماتوز حنجره:
1. گرفتگی صدا یا خش دار شدن صدا
از ابتدایی ترین و رایج ترین علائم است. ضایعات کوچک هم می توانند باعث تغییر تُن صدا، خشن شدن یا حتی قطع موقت صدا شوند.
2. تنفس دشوار یا خس خس سینه
با گسترش ضایعات در مسیر تنفسی، تنگی نفس یا خس خس تنفسی ایجاد می شود که ممکن است با فعالیت بدنی تشدید شود.
3. سرفه مکرر و تحریک کننده
سرفه های خشک یا همراه با صدای خشن یکی دیگر از نشانه هاست. این سرفه ها ممکن است به دلیل تحریک مخاط یا انسداد جزئی مجاری باشد.
4. احساس وجود جسم خارجی در گلو
برخی بیماران احساس گرفتگی، خارش یا وجود توده ای در گلو را گزارش می کنند، که می تواند ناشی از ضایعات در حنجره باشد.
5. اختلال در بلع یا انسداد راه هوایی (در موارد شدید)
در مراحل پیشرفته یا موارد کودکان، رشد بیش از حد ضایعات ممکن است منجر به اشکال در بلع غذا، احساس خفگی یا حتی انسداد حنجره شود؛ شرایطی که نیاز به مداخله فوری پزشکی دارد.
نکته کاربردی:
اگر هر یک از این علائم به ویژه تغییر صدا به طور مزمن یا بدون علت واضح بیش از دو هفته ادامه پیدا کند، لازم است فوراً به پزشک متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه شود.
مدت زمان بیماری پاپیلوماتوز حنجره
یکی از چالش برانگیزترین ویژگی های این بیماری، مزمن بودن و احتمال عود مکرر آن است. بسیاری از بیماران نیاز به چندین بار جراحی در طول زندگی دارند.
طول درمان:
- بسته به شدت بیماری، از چند ماه تا چند سال متغیر است.
- برخی بیماران ممکن است تنها یک بار نیاز به جراحی داشته باشند، در حالی که برخی دیگر ممکن است هر چند ماه یک بار نیاز به مداخله جراحی داشته باشند.
راه های تشخیص پاپیلوماتوز حنجره
تشخیص زودهنگام پاپیلوماتوز حنجره نقش حیاتی در درمان مؤثر آن دارد. پزشک متخصص گوش، حلق و بینی با استفاده از تکنولوژی های مدرن، نوع و شدت بیماری را ارزیابی می کند. در ادامه مهم ترین روش های تشخیص این بیماری آورده شده اند:
1. لارنگوسکوپی (Laryngoscopy)
روشی غیرتهاجمی برای مشاهده مستقیم تارهای صوتی و حنجره با استفاده از دوربین نازک فیبراپتیک یا ویدئویی. این ابزار به پزشک اجازه می دهد تا ضایعات زگیل مانند را مشاهده و محل آن ها را دقیقاً شناسایی کند.
2. بیوپسی (نمونه برداری)
در صورتی که ضایعات مشکوک باشند، پزشک اقدام به برداشت نمونه از بافت حنجره می کند. این نمونه برای بررسی پاتولوژیک و تایید ماهیت خوش خیم یا بدخیم بودن ضایعه به آزمایشگاه ارسال می شود.
3. آزمایش HPV (آزمایش مولکولی)
برای تشخیص نوع ویروس پاپیلومای انسانی (معمولاً نوع 6 یا 11)، از روش های مولکولی مانند PCR استفاده می شود. شناسایی نوع HPV کمک می کند تا پیش آگهی دقیق تری از بیماری به دست آید.
روش های درمان پاپیلوماتوز حنجره
درمان این بیماری نیاز به پیگیری مداوم دارد. هیچ درمان قطعی صددرصدی وجود ندارد، اما روش های زیر برای کنترل بیماری مؤثر هستند:
- جراحی لیزری یا میکروسرجری
- حذف ضایعات با استفاده از لیزر CO2 یا تجهیزات جراحی پیشرفته
- رایج ترین روش درمانی
- درمان دارویی کمکی
- آواستین (Bevacizumab): دارویی ضد رشد عروق که می تواند عود بیماری را کاهش دهد
- استفاده از داروهای ضدویروسی مانند اینترفرون آلفا
- واکسیناسیون HPV
- در بیماران جوان و بزرگسالانی که هنوز مبتلا نشده اند، واکسن HPV (مثل Gardasil) می تواند پیشگیری مؤثری ایجاد کند.
- در برخی موارد نادر، استفاده پس از ابتلا نیز ممکن است به کاهش عود کمک کند.
- ایمونوتراپی (تقویت سیستم ایمنی)
- در مواردی با ضعف ایمنی، استفاده از روش های تقویتی با نظر پزشک توصیه می شود.
آیا پاپیلوماتوز حنجره خطرناک است؟
- ضایعات در اکثر موارد خوش خیم هستند.
- اما در موارد بسیار نادر، ممکن است به سوی بدخیمی (سرطان) پیشرفت کنند، مخصوصاً در افرادی با سیستم ایمنی ضعیف یا درگیری های مکرر.
- همچنین انسداد راه تنفسی، یکی از خطرات فوری در موارد شدید است.
مراقبت های بعد از درمان
- استراحت صوتی پس از جراحی
- پرهیز از فریاد زدن یا صحبت طولانی
- استفاده از مرطوب کننده محیط و نوشیدن آب کافی
- پیگیری منظم با پزشک متخصص برای بررسی بازگشت ضایعه