انواع روش های پزشکی برای درمان سرطان گلو (Throat Cancer)
سرطان گلو (که شامل سرطان حنجره، حلق، و اوروفارنکس می شود) از پیچیدگی های درمانی خاصی برخوردار است. بسته به نوع سرطان، مرحله بیماری، ویژگی های تومور و شرایط فردی بیمار، پزشک ممکن است یک یا چند روش درمانی را به صورت ترکیبی پیشنهاد دهد. در این مقاله، با انواع روش های درمانی به روزرسانی شده و دقیق آشنا می شویم.
۱. جراحی (Surgery)
جراحی یکی از پایه ای ترین روش های درمان سرطان گلو است و هدف آن برداشتن تومور و بافت های اطراف به منظور از بین بردن کامل سلول های سرطانی است. نوع جراحی به محل و مرحله بیماری بستگی دارد.
الف) جراحی باز و برداشتن لوزه یا حنجره
در مراحل اولیه، تومور قابل دسترس ممکن است با جراحی باز و ابزارهای متداول برداشت شود. این روش در مراحل پیشرفته نیز استفاده می شود و اغلب نیاز به برداشتن غدد لنفاوی دارد.
ب) جراحی های کم تهاجمی:
- جراحی رباتیک ترانس اورال (TORS): بدون برش خارجی، با ابزار رباتیک، تومور را از داخل دهان برداشته و دوران نقاهت کوتاهی دارد.
- میکروجراحی لیزری ترانس اورال (TLM): با استفاده از لیزر و میکروسکوپ، تومور را دقیقاً و بدون آسیب به بافت های سالم جدا می کند.
۲. پرتودرمانی (Radiation Therapy)
در پرتودرمانی از اشعه های پرانرژی مثل اشعه X یا پروتون برای از بین بردن سلول های سرطانی استفاده می شود. این روش می تواند به تنهایی یا همراه با سایر روش ها به کار رود.
انواع روش های پرتودرمانی شامل:
- IMRT / VMAT: پرتودرمانی چندگانه با شدت های مختلف از زوایای گوناگون.
- پرتودرمانی پروتونی: کاهش آسیب به بافت های سالم اطراف.
- MR LINAC و SBRT: تنظیم روزانه دقیق و دوزهای بالا برای هدفگیری تومور.
۳. شیمی درمانی (Chemotherapy)
در شیمی درمانی از داروها برای از بین بردن سلول های سرطانی استفاده می شود. این روش ممکن است:
- قبل از جراحی برای کوچک سازی تومور;
- همراه یا بعد از جراحی و پرتو برای حذف سلول های باقی مانده;
- در موارد پیشرفته به صورت ترکیبی با پرتو (Chemoradiation) استفاده شود.
۴. درمان ترکیبی شیمی درمانی و پرتو (Chemoradiation)
این روش به طور ترکیبی از پرتودرمانی و شیمی درمانی برای تقویت اثربخشی درمان استفاده می شود. در برخی سرطان های حنجره، برای حفظ عملکرد صدا و پرهیز از جراحی، گزینه ترجیحی است.
۵. درمان هدف مند (Targeted Therapy)
در این رویکرد، داروها نشانگری خاص روی سلول سرطانی را هدف قرار می دهند و رشد و انتشار آن را مختل می سازند. این درمان با هدف کاهش عوارض جانبی نسبت به شیمی درمانی طراحی شده است. استفاده از آن بسته به ویژگی های ژنتیکی تومور متغیر است
۶. ایمونوتراپی (Immunotherapy)
این روش با تقویت سیستم ایمنی بدن در شناسایی و نابودی سلول های سرطانی عمل می کند، از جمله کاربرد ایمونوبلاکرها که مانع خاموشی ایمنی بدن می شوند. اغلب برای سرطان های مقاوم یا پیشرفته استفاده می گردد.
۷. درمان های پیشرفته و آزمایشی (Clinical Trials & Advanced Therapies)
مرکزهایی مانند MD Anderson امکان دسترسی به درمان های نوین، از جمله ترکیب ایمونوتراپی با پرتو، درمان های مولکولی نوین و… را فراهم می کنند. شرکت در آزمایش های بالینی گاهی بهترین گزینه برای بیماران مبتلا به سرطان پیشرفته است.
۸. عوامل مؤثر در انتخاب روش درمان سرطان گلو
انتخاب بهترین روش درمان سرطان گلو تنها به نوع درمان های موجود بستگی ندارد، بلکه عوامل متعددی بر تصمیم گیری پزشک و بیمار تأثیر می گذارند. شناخت این عوامل کمک می کند مسیر درمانی شخصی سازی شود و بهترین نتیجه به دست آید.
مهم ترین عوامل عبارت اند از:
- 🔹 نوع دقیق سرطان گلو:
سرطان گلو می تواند در بخش های مختلف مانند حنجره (Larynx)، حلق (Pharynx) یا اوروفارنکس (Oropharynx) ایجاد شود. نوع محل سرطان تعیین می کند که کدام درمان (جراحی، پرتو یا ترکیب روش ها) مناسب تر است. - 🔹 مرحله بیماری (Stage I تا IV):
در مراحل اولیه، جراحی یا پرتودرمانی به تنهایی کافی است، اما در مراحل پیشرفته تر اغلب نیاز به درمان های ترکیبی مانند شیمی درمانی + پرتودرمانی (Chemoradiation) یا حتی ایمونوتراپی وجود دارد. - 🔹 وضعیت عمومی سلامتی بیمار:
سن، بیماری های زمینه ای (مثل دیابت یا بیماری قلبی) و مقاومت بدن در برابر داروها و اشعه، بر انتخاب روش تأثیر مستقیم دارند. - 🔹 ترجیح و هدف بیمار:
برخی بیماران تمایل دارند از جراحی اجتناب کنند تا صدای طبیعی یا توانایی بلع حفظ شود. در این شرایط، پزشک گزینه های غیرجراحی مانند پرتو یا درمان های هدفمند را در اولویت قرار می دهد. - 🔹 حفظ کیفیت زندگی:
تصمیم گیری در درمان سرطان گلو باید به گونه ای باشد که علاوه بر کنترل تومور، توانایی صحبت کردن، بلعیدن و زندگی روزمره تا حد ممکن حفظ شود. - 🔹 دسترسی به تکنیک های نوین یا مراکز تخصصی:
مراکز مجهز به فناوری های جدید مانند پرتودرمانی پروتونی، جراحی رباتیک (TORS)، یا ایمونوتراپی های پیشرفته، امکان ارائه گزینه های درمانی دقیق تر و کم عارضه تر را دارند.
📌 جمع بندی:
انتخاب درمان سرطان گلو یک فرآیند چندعاملی است. پزشک بر اساس نوع و مرحله سرطان، وضعیت سلامت عمومی و ترجیحات بیمار بهترین روش یا ترکیب درمان ها را انتخاب می کند.
جدول مقایسه ای روش های درمانی
| روش درمانی | مزایا | توضیحات مهم |
| جراحی (باز یا TORS/TLM) | حذف مستقیم تومور، حفظ عملکرد، نقاهت کوتاه تر | جراحی های رباتیک یا لیزری جدیدتر، کم تهاجمی تر هستند |
| پرتودرمانی | درمان موضعی دقیق، کم تهاجمی | گزینه اول برای تومورهای کوچک یا در ترکیب با جراحی |
| شیمی درمانی | کنترل انتشار در سطح بدن | اغلب همراه با پرتو یا جراحی استفاده می شود |
| Chemoradiation | حفظ کارکرد های گلو، مؤثر در برخی سرطان ها | راهی برای اجتناب از جراحی گسترده |
| درمان هدف مند | کمتر آسیب به سلول های سالم | نیازمند آزمایش های ژنتیکی |
| ایمونوتراپی | تقویت سیستم ایمنی، مؤثر در انواع مقاوم | گزینه نوین با اثرات جانبی متفاوت |
| آزمایش های بالینی | دسترسی به داروها و روش های نوین | گزینه ای برای بیماران پیشرفته |
جمع بندی و پیام نهایی
انتخاب بهترین روش درمان برای سرطان گلو نیازمند ارزیابی همه جانبه توسط یک تیم تخصصی سرطانی است. هر روش مزایا و محدودیت های خاص خود را دارد:
- سرطان های اولیه ممکن است به تنهایی با جراحی یا پرتو درمان شوند؛
- سرطان های پیشرفته غالباً نیازمند ترکیب روش ها (مثل Chemoradiation یا جراحی+پرتو) هستند؛
- برای برخی بیماران، روش های نوین (Targeted Therapy و Immunotherapy) یا شرکت در Clinical Trials در اولویت قرار می گیرند.