آسیب تارهای صوتی – معرفی انواع آسیب ها، راه های تشخیص بالینی و آزمایشی، و معرفی راه ها و طول درمان هر آسیب
تارهای صوتی یا طناب های صوتی (Vocal Folds) بخش اصلی دستگاه تولید صدا در انسان هستند. این دو نوار عضلانی ظریف در حنجره (larynx) قرار دارند و با لرزش خود هنگام عبور هوا، صدا تولید می کنند. هرگونه آسیب تارهای صوتی می تواند منجر به تغییر در کیفیت صدا، گرفتگی یا حتی از دست دادن کامل آن شود. شناخت انواع آسیب ها، روش های تشخیص بالینی و آزمایشی، و راه های درمان و طول دوره بهبودی برای پیشگیری و درمان به موقع بسیار اهمیت دارد.
بخش اول: انواع آسیب های تارهای صوتی
- گره صوتی (Vocal Nodules)
گره صوتی شایع ترین نوع آسیب تارهای صوتی است و معمولاً در اثر استفاده بیش از حد یا نادرست از صدا (مانند فریاد زدن یا آوازخوانی طولانی) ایجاد می شود. این گره ها دوطرفه و کوچک اند و باعث خشونت و خستگی صدا می شوند.
درمان: استراحت صوتی، گفتاردرمانی و آموزش بهداشت صوتی.
مدت درمان: حدود ۶ تا ۸ هفته آوادرمانی منظم.
- پولیپ تار صوتی (Vocal Polyp)
پولیپ ضایعه ای نرم و برجسته است که معمولاً روی یکی از تارهای صوتی تشکیل می شود. علت آن ممکن است فریاد ناگهانی، سرفه های شدید یا مصرف دخانیات باشد.
تشخیص: با لارنگوسکوپی و بررسی دقیق ظاهر تارها.
درمان: استراحت صوتی، کنترل رفلاکس معده و در صورت لزوم جراحی میکروسکوپی.
طول درمان: ۴ تا ۸ هفته (در صورت جراحی، بازتوانی صوتی الزامی است).
- خونریزی تار صوتی (Vocal Fold Hemorrhage)
این آسیب در اثر پارگی مویرگ های ظریف روی تارها ایجاد می شود و صدای فرد به طور ناگهانی خشن یا بی صدا می شود. اغلب در گویندگان یا خوانندگان حرفه ای رخ می دهد.
تشخیص: با لارنگوسکوپی و مشاهده خون زیر لایه مخاطی.
درمان: استراحت صوتی مطلق و پیگیری با گفتاردرمانگر.
طول درمان: ۲ تا ۴ هفته بسته به شدت آسیب.
- اسکار تار صوتی (Vocal Fold Scar)
در صورت آسیب یا جراحی قبلی، ممکن است بافت زخمی (اسکار) روی تارها ایجاد شود و خاصیت ارتجاعی آن را کاهش دهد. این آسیب از سخت ترین موارد درمانی است.
درمان: آوادرمانی، تزریق مواد پرکننده، یا جراحی بازسازی.
مدت درمان: از چند ماه تا یک سال بسته به پاسخ بدن.
- فلج تار صوتی (Vocal Fold Paralysis)
در این حالت یکی از تارهای صوتی (یا هر دو) در اثر آسیب عصبی بی حرکت می شود. علت می تواند جراحی گردن، عفونت ویروسی یا تومور باشد.
علائم: گرفتگی شدید صدا، نفس کشیدن همراه با صدا، یا سرفه ضعیف.
تشخیص: با لارنگوسکوپی و الکترومیوگرافی عضلات حنجره.
درمان: گفتاردرمانی، تزریق پرکننده (bulk injection)، یا عمل جراحی تیروپلاستی.
مدت درمان: از ۳ تا ۱۲ ماه تا بهبود حرکات تارها.
- ادم رینکه (Reinke’s Edema)
در اثر مصرف سیگار، رفلاکس معده یا استفاده مکرر از صدا، مایع در لایه رینکه جمع می شود و باعث ضخیم شدن تار صوتی می شود.
علائم: بم شدن صدا، خش صدا و کاهش طنین.
درمان: قطع سیگار، درمان رفلاکس، در موارد شدید جراحی تخلیه مایع.
طول درمان: ۴ تا ۱۰ هفته، همراه با بازتوانی صوتی.
- سولکوس تار صوتی (Sulcus Vocalis)
در این آسیب، شیار یا فرو رفتگی روی سطح تار وجود دارد که مانع لرزش کامل می شود. علت می تواند مادرزادی یا اکتسابی باشد.
درمان: تزریق فیلر، جراحی میکروسکوپی یا لیزر.
طول درمان: چند ماه تا یک سال بسته به شدت مشکل و پاسخ درمانی.
- گرانولوم تماس (Contact Granuloma)
در اثر تماس مکرر انتهای تارها یا تحریک ناشی از رفلاکس معده ایجاد می شود.
درمان: کنترل رفلاکس، تغییر عادات صوتی و گاهی جراحی.
مدت درمان: ۸ تا ۱۲ هفته در صورت رعایت درمان.
بخش دوم: راه های تشخیص آسیب تارهای صوتی
- معاینه بالینی
پزشک متخصص گوش و حلق و بینی ابتدا با بررسی تاریخچه استفاده صوتی، علائم و سبک زندگی بیمار شروع می کند. شنیدن صدای بیمار، بررسی لحن و قدرت صوت، و مشاهده حرکات گردن بخشی از این معاینه است.
- لارنگوسکوپی (Laryngoscopy)
این روش مهم ترین ابزار تشخیص آسیب تارهای صوتی است. با استفاده از آینه یا آندوسکوپ، پزشک مستقیماً تارهای صوتی را می بیند.
استروبوسکوپی نوع پیشرفته ای از این معاینه است که حرکت ارتعاشی تارها را به صورت آهسته نمایش می دهد و در تشخیص گره، اسکار و سولکوس بسیار مؤثر است.
- الکترومیوگرافی حنجره (Laryngeal EMG)
برای بررسی سلامت اعصاب کنترل کننده تارهای صوتی استفاده می شود و در تشخیص فلج یا ضعف حرکتی کمک کننده است.
- آزمایش های آکوستیک و گفتار
شامل تحلیل کیفیت صدا، دامنه صوتی و مدت زمان فوناسیون (تولید صدا) است که به گفتاردرمانگر امکان ارزیابی دقیق تر عملکرد صوت را می دهد.
- تصویربرداری پیشرفته
در برخی موارد خاص، MRI یا CT Scan برای بررسی علت های عصبی یا توموری تجویز می شود.
بخش سوم: روش های درمان و طول درمان آسیب های تارهای صوتی
درمان آسیب تارهای صوتی به نوع و شدت ضایعه بستگی دارد. اصول کلی درمان عبارت اند از:
🔹 ۱. استراحت صوتی
اولین و مهم ترین اقدام در بسیاری از آسیب هاست. در موارد حاد مانند خونریزی تار صوتی، استراحت کامل صوتی به مدت ۳ تا ۷ روز توصیه می شود.
🔹 ۲. گفتاردرمانی (Voice Therapy)
گفتاردرمانی نقش حیاتی در بازآموزی الگوهای صوتی صحیح دارد. جلسات معمولاً هفته ای ۱ تا ۲ بار و به مدت ۶ تا ۱۲ هفته برگزار می شوند.
این درمان برای گره، پولیپ، ادم رینکه و فلج تار صوتی بسیار مؤثر است.
🔹 ۳. درمان دارویی
در صورت وجود رفلاکس معده، آلرژی یا التهاب، داروهایی مانند مهارکننده های اسید معده (PPI) و کورتون های موضعی تجویز می شود.
🔹 ۴. جراحی میکروسکوپی حنجره
برای برداشت ضایعاتی مثل پولیپ، گرانولوم یا اسکار از جراحی میکروسکوپی استفاده می شود.
پس از جراحی، رعایت ۳ تا ۵ روز استراحت صوتی و سپس آغاز تدریجی آوادرمانی توصیه می شود.
🔹 ۵. تزریق مواد پرکننده یا جراحی تیروپلاستی
در فلج یا ضعف تار صوتی، برای بهبود بسته شدن تارها از مواد پرکننده یا پروتزهای مخصوص استفاده می شود. نتایج معمولاً طی چند هفته تا چند ماه بهبود می یابد.
بخش چهارم: پیشگیری از آسیب تارهای صوتی
- پرهیز از فریاد زدن و صحبت در محیط های پر سر و صدا
- نوشیدن آب کافی و مرطوب نگه داشتن تارها
- پرهیز از سیگار، الکل و کافئین زیاد
- درمان رفلاکس معده در صورت وجود
- گرم کردن صدا قبل از خواندن یا سخنرانی
- مراجعه منظم به گفتاردرمانگر در صورت شغل صوت محور
آسیب تارهای صوتی می تواند زندگی شخصی و حرفه ای فرد را تحت تأثیر قرار دهد. شناخت دقیق انواع آسیب های تارهای صوتی، روش های تشخیص بالینی و آزمایشگاهی، و درمان مناسب هر آسیب کمک می کند تا بهبودی سریع تر و کامل تر حاصل شود.
استراحت صوتی، گفتاردرمانی و در موارد خاص جراحی از ارکان اصلی درمان هستند.
با رعایت نکات بهداشت صوتی و پیگیری منظم، می توان از بروز مجدد آسیب ها جلوگیری کرد.