حنجره یکی از مهم ترین اندام های بدن در تولید صدا و عمل تنفس است. درون حنجره، دو ساختار مهم به نام تارهای صوتی وجود دارد که نقش اصلی در ایجاد صدا دارند. سلامت حنجره و تارهای صوتی برای سخن گفتن، آواز خواندن و حتی تنفس صحیح بسیار حیاتی است. اختلالات و بیماری های متعددی ممکن است عملکرد این ناحیه را مختل کند.
در این مقاله به معرفی انواع بیماری های حنجره و تارهای صوتی، علائم رایج، روش های تشخیص و راهکارهای درمانی آن ها می پردازیم.
حنجره و تارهای صوتی چیست؟
حنجره بخشی از مجرای تنفسی است که در گردن قرار دارد. درون حنجره، تارهای صوتی مانند پرده هایی هستند که با باز و بسته شدن و لرزش، صدا تولید می کنند. هرگونه التهاب، تومور، آسیب یا عفونت در این ناحیه، می تواند باعث تغییر صدا، گرفتگی، درد، و حتی از دست دادن کامل صدا شود.
انواع شایع بیماری های حنجره و تارهای صوتی
1. لارنژیت حاد و مزمن
لارنژیت به التهاب حنجره گفته می شود که معمولاً ناشی از عفونت ویروسی یا استفاده بیش ازحد از صدا است.
دلایل شایع:
- ویروس های تنفسی
- استفاده بیش ازحد از صدا (مانند فریاد یا آواز)
- تحریک ناشی از سیگار یا آلاینده ها
علائم:
- گرفتگی صدا
- صدای خشن یا خراش دار
- سرفه خشک
- گلودرد
درمان: استراحت صوتی، مصرف مایعات، پرهیز از سیگار، گاهی استفاده از داروهای ضد التهاب یا ضد ویروس.
2. ندول تارهای صوتی
ندول ها برآمدگی هایی کوچک و غیرسرطانی هستند که در اثر فشار و استفاده مکرر از صدا به ویژه در گویندگان، معلمان و خوانندگان ایجاد می شوند.
علائم کلیدی:
- خستگی سریع حنجره هنگام صحبت یا آواز
- افت دامنه صوتی
- صدای ناپایدار یا زبر
درمان: گفتاردرمانی تخصصی، آموزش تنفس صحیح هنگام صحبت، گاهی نیاز به جراحی برای حذف ندول.
3. پولیپ تار صوتی
پولیپ ها مانند ندول هستند ولی معمولاً بزرگ تر، نرم تر و یک طرفه هستند.
علل: سیگار، رفلاکس معده، استفاده نادرست از صدا
علائم: تغییر ناگهانی صدا، احساس وجود چیزی در گلو، صدای دورگه یا گرفته
درمان: در بیشتر موارد با جراحی همراه با توانبخشی صوتی
4. فلج تارهای صوتی
این بیماری زمانی رخ می دهد که یکی یا هر دو تار صوتی به دلایل عصبی نتوانند حرکت کنند.
دلایل محتمل:
- آسیب به عصب لارنژیال
- جراحی تیروئید یا قلب
- سکته مغزی
- تومورهای مغزی یا گردن
نشانه ها:
- تنفس دشوار (در فلج دوطرفه)
- اختلال در بلع
- صدای بسیار ضعیف یا گرفته
درمان: شامل تزریق مواد پرکننده، جراحی و گفتاردرمانی تخصصی است.
5. پاپیلوماتوز حنجره
این بیماری ویروسی و مزمن، به دلیل ویروس HPV ایجاد شده و منجر به رشد ضایعاتی در حنجره می شود.
علائم: تغییر مداوم صدا، تنگی نفس، احتمال بازگشت مکرر پس از جراحی
درمان: جراحی های دوره ای، درمان با لیزر، گاهی استفاده از داروهای ضد ویروس
6. سرطان حنجره
یکی از جدی ترین بیماری های حنجره که در صورت تشخیص دیرهنگام، خطرناک و گاهی کشنده است.
عوامل خطر اصلی:
- مصرف دخانیات
- مصرف الکل
- تماس شغلی با مواد شیمیایی (مثلاً رنگ، فلزات سنگین)
علائم هشداردهنده:
- گرفتگی صدا بیش از ۲ هفته
- بلع دردناک
- توده در گردن
- کاهش وزن بی دلیل
درمان: شامل جراحی، پرتودرمانی، شیمی درمانی یا ترکیبی از این روش ها است.
تشخیص بیماری های حنجره چگونه انجام می شود؟
برای تشخیص اختلالات صوتی و بیماری های حنجره از روش های زیر استفاده می شود:
-
معاینه بالینی توسط متخصص گوش، حلق و بینی
-
لارنگوسکوپی مستقیم یا غیرمستقیم با دوربین های ویژه
-
استروبوسکوپی برای بررسی دقیق حرکت تارهای صوتی
-
آزمایشات تصویربرداری مثل سی تی اسکن یا ام آرآی در موارد مشکوک به تومور
راهکارهای پیشگیری از بیماری های تارهای صوتی
برای جلوگیری از آسیب به تارهای صوتی و کاهش احتمال ابتلا به بیماری های حنجره، رعایت برخی اصول ساده و علمی می تواند نقش مهمی در حفظ سلامت صدا ایفا کند. در ادامه، مهم ترین راهکارهای پیشگیری از بیماری های تارهای صوتی ارائه شده اند:
🔸 1. پرهیز از فریاد زدن و استفاده نادرست از صدا
صحبت کردن با صدای بلند، فریاد کشیدن یا صحبت طولانی بدون استراحت می تواند به تارهای صوتی آسیب جدی وارد کند. استفاده صحیح از صدا، تنفس دیافراگمی و کاهش فشار صوتی از راه های پیشگیری مؤثر هستند.
🔸 2. مصرف مایعات کافی در طول روز
نوشیدن آب به میزان مناسب، باعث مرطوب نگه داشتن مخاط حنجره می شود. این کار از خشکی تارهای صوتی و تحریک آن ها جلوگیری می کند. نوشیدن آب ولرم در فواصل منظم توصیه می شود.
🔸 3. اجتناب از دخانیات و الکل
سیگار و مشروبات الکلی باعث تحریک و التهاب مزمن در حنجره شده و از عوامل مهم در بروز لارنژیت مزمن و سرطان حنجره هستند. ترک این مواد به عنوان یکی از مهم ترین روش های حفظ سلامت صدا توصیه می شود.
🔸 4. استفاده از دستگاه رطوبت ساز در محیط خشک
در فصول سرد یا در مناطق خشک، رطوبت کم محیط می تواند به خشکی حنجره منجر شود. استفاده از رطوبت ساز یا بخار گرم در محیط خانه یا محل کار به حفظ رطوبت دستگاه تنفسی کمک می کند.
🔸 5. استراحت صوتی هنگام خستگی
اگر احساس گرفتگی یا خستگی در صدا دارید، از صحبت کردن یا آواز خواندن خودداری کنید. استراحت صوتی منظم باعث بازسازی تارهای صوتی و جلوگیری از آسیب های مزمن می شود.
🔸 6. گرم کردن صدا پیش از فعالیت های صوتی
قبل از سخنرانی، تدریس یا آواز، انجام تمرین های گرم کردن صدا مانند تولید آرام حروف کشیده یا تمرینات تنفسی، می تواند فشار روی حنجره را کاهش دهد و از صدمات احتمالی جلوگیری کند.
جمع بندی
حنجره و تارهای صوتی، اندام هایی حساس و حیاتی در بدن هستند که با کوچک ترین آسیب یا بیماری ممکن است عملکرد گفتاری و تنفسی را مختل کنند. شناخت دقیق انواع بیماری های حنجره و تارهای صوتی، علائم اولیه آن ها و مراجعه زودهنگام به پزشک می تواند از پیشرفت بیماری ها جلوگیری کند و کیفیت زندگی را حفظ نماید.
اگر با تغییر صدا، گرفتگی صوتی مداوم یا درد در گلو مواجه هستید، بهتر است با یک متخصص گوش، حلق و بینی مشورت کنید تا بررسی کامل و درمان لازم صورت گیرد.