MTD حنجره چیست؟ علائم، انواع درمان های پزشکی و دارویی و طول مدت بهبود
اختلال عملکرد عضلات حنجره یا همان MTD (Muscle Tension Dysphonia) یکی از شایع ترین مشکلات صوتی در میان بزرگسالان و حتی کودکان است. این بیماری با ایجاد فشار غیرطبیعی در عضلات حنجره باعث بروز تغییراتی در صدا، احساس درد و ناراحتی در گلو و حتی از دست دادن صدا می شود. در این مقاله قصد داریم بررسی کنیم که MTD حنجره چیست، چه علائمی دارد، چه درمان های پزشکی و دارویی برای آن پیشنهاد می شود، و طول مدت بهبود آن چقدر است.
MTD حنجره چیست؟
MTD یا “دیس فونی عضلانی” یک اختلال صوتی غیر عصبی است که به دلیل افزایش تنش و فشار عضلات اطراف حنجره ایجاد می شود. این تنش معمولاً هنگام صحبت کردن یا خواندن به طور ناخودآگاه اتفاق می افتد و باعث مختل شدن عملکرد طبیعی تارهای صوتی می شود.
MTD به دو نوع کلی تقسیم می شود:
- نوع اولیه (Primary MTD): در این حالت هیچ گونه بیماری یا مشکل ساختاری در تارهای صوتی وجود ندارد، اما عضلات به طور غیرطبیعی فعالیت می کنند.
- نوع ثانویه (Secondary MTD): در این حالت تنش عضلات نتیجه ی یک مشکل دیگر مثل رفلاکس معده، آلرژی، یا مشکلات ساختاری در تارهای صوتی است.
علائم MTD حنجره
علائم این اختلال ممکن است تدریجی یا ناگهانی ظاهر شوند. مهم ترین نشانه های MTD عبارتند از:
- گرفتگی یا خش دار بودن صدا
- احساس خستگی در ناحیه گلو پس از صحبت
- صدای نفس دار یا ناپایدار
- کاهش برد صوتی (به ویژه در خوانندگان)
- احساس فشار یا درد در ناحیه گردن یا گلو
- مشکل در کنترل بلندی یا زیر و بمی صدا
- عدم وضوح گفتار
این علائم معمولاً بدون درد واقعی در تارهای صوتی ظاهر می شوند اما ممکن است فرد احساس کشیدگی یا ناراحتی کند.
علت های ابتلا به MTD
علت دقیق MTD در بسیاری از بیماران مشخص نیست، اما عوامل زیر نقش مهمی دارند:
- استفاده بیش از حد یا نادرست از صدا (مانند فریاد زدن یا صحبت طولانی)
- استرس و اضطراب مزمن
- رفلاکس معده به حنجره (LPR)
- عفونت های مزمن دستگاه تنفسی فوقانی
- وضعیت نامناسب بدن هنگام صحبت کردن
- اختلالات عصبی یا روان تنی
روش های تشخیص MTD حنجره
برای تشخیص دقیق اختلال MTD حنجره (دیس فونی عضلانی)، مراجعه به پزشک متخصص گوش، حلق و بینی یا گفتاردرمانگر با تجربه ضروری است. شناسایی دقیق این مشکل، نقش مهمی در موفقیت درمان دارد.
مهم ترین روش های تشخیصی عبارتند از:
- لامپنوروسکوپی (Laryngoscopy)
یکی از روش های رایج تشخیص MTD است. در این تکنیک، پزشک با استفاده از دوربین مخصوص، وضعیت تارهای صوتی هنگام صحبت کردن را به صورت مستقیم مشاهده می کند. این روش به تشخیص الگوهای غیرطبیعی تنش عضلات حنجره کمک می کند.
- ارزیابی صوتی (Voice Assessment)
در این مرحله، گفتاردرمانگر با ضبط نمونه صوتی بیمار، ویژگی هایی مانند تُن صدا، کشش، شدت و وضوح آن را بررسی می کند. این تحلیل نشان می دهد که چگونه عضلات حنجره در هنگام تولید صدا تحت فشار قرار می گیرند.
- ارزیابی عضلات گردن و حنجره
پزشک یا درمانگر با لمس نواحی اطراف گردن و حنجره، میزان تنش عضلانی و واکنش های غیرعادی را بررسی می کند. این ارزیابی کمک می کند تنش های غیرطبیعی عضلانی که عامل ایجاد گرفتگی یا خش دار بودن صدا هستند، مشخص شوند.
💡 در بسیاری از موارد، تشخیص دقیق دیس فونی عضلانی (MTD) نیازمند همکاری چند تخصصی است؛ از جمله:
- پزشک گوش، حلق و بینی
- گفتاردرمانگر حرفه ای
- روانشناس (در صورت وجود عوامل روان تنی یا استرس شدید)
انواع درمان های پزشکی و دارویی برای MTD
درمان MTD معمولاً چندوجهی است و بسته به علت اصلی ممکن است شامل موارد زیر شود:
-
گفتاردرمانی و صوت درمانی
موثرترین درمان برای MTD، گفتاردرمانی تخصصی است. در این روش، بیمار آموزش می بیند چگونه بدون فشار آوردن به عضلات گلو صحبت کند. تکنیک های اصلی عبارتند از:
- تنفس دیافراگمی
- گرم کردن صوتی قبل از صحبت زیاد
- تمرینات آرام سازی عضلات گردن و حنجره
- اصلاح نحوه ی تلفظ کلمات و کنترل شدت صدا
-
داروهای مرتبط
اگر عامل MTD رفلاکس یا اضطراب باشد، ممکن است پزشک داروهایی تجویز کند:
- داروهای ضد رفلاکس مانند رانیتیدین، امپرازول
- داروهای ضد اضطراب مانند SSRIs
- داروهای ضد التهابی در صورت وجود التهاب مزمن
-
درمان روانشناختی
در مواردی که استرس و اضطراب عامل اصلی باشد، جلسات روان درمانی یا مشاوره روان شناختی در کنار گفتاردرمانی توصیه می شود.
-
اصلاح سبک زندگی
- پرهیز از صحبت کردن زیاد و با صدای بلند
- نوشیدن آب کافی
- دوری از دود سیگار و آلاینده های هوا
- خواب کافی و منظم
طول مدت بهبود MTD حنجره چقدر است؟
مدت زمان بهبود اختلال MTD (دیس فونی عضلانی حنجره) به عوامل متعددی بستگی دارد، از جمله:
- شدت اختلال و مدت زمان ابتلا
- سن و شرایط جسمی بیمار
- وجود یا عدم وجود بیماری های زمینه ای مانند رفلاکس یا آلرژی
- میزان همکاری بیمار در جلسات گفتاردرمانی و اجرای تمرین ها در منزل
در یک نگاه کلی، می توان گفت:
✅ بهبود در MTD اولیه:
در صورتی که بیمار دچار MTD اولیه باشد و مشکل خاصی در ساختار تارهای صوتی یا بیماری زمینه ای نداشته باشد، با ۴ تا ۸ هفته گفتاردرمانی منظم معمولاً بهبود چشمگیری حاصل می شود.
✅ بهبود در MTD ثانویه:
در MTD ثانویه که ناشی از عواملی مانند رفلاکس معده، آلرژی یا مشکلات ساختاری است، ابتدا باید این عوامل درمان شوند. در این موارد، طول مدت بهبود ممکن است بین ۳ تا ۶ ماه یا حتی بیشتر باشد.
💡 نکته مهم:
درمان موفق MTD نیازمند پیوستگی، صبر و تعهد بیمار به انجام تمرین های صوتی و تغییر عادات گفتاری است. بسیاری از بیماران با رعایت دقیق توصیه های گفتاردرمانگر و اصلاح سبک زندگی، به طور کامل بهبود می یابند و از بازگشت مجدد علائم جلوگیری می کنند.
اگر شما یا اطرافیانتان دچار تغییر صدا، خستگی صوتی یا احساس فشار در ناحیه گلو هستید، ممکن است دچار اختلال MTD باشید. تشخیص زودهنگام و شروع درمان توسط متخصص گفتاردرمانگر می تواند از مزمن شدن این اختلال جلوگیری کند. فراموش نکنید که با رعایت اصول بهداشت صوتی، کاهش استرس و اصلاح الگوی گفتاری، می توان به راحتی این مشکل را کنترل یا درمان کرد.